Główną funkcją, jaką powinno spełniać oświetlenie architektoniczne, jest podkreślenie bryły budynku, a także stworzenie spójności pomiędzy nim a jego otoczeniem. Światło umożliwia wpisanie obiektu w pewną przestrzeń bez naruszenia pewnego ładu dominującego w danym miejscu. Ważną rolę w tej kreacji odgrywa oświetlenie architektoniczne zewnętrzne, a dokładnie akcentujące, które nie tylko uwypukla piękno budynku, ale potrafi również ukryć jego mankamenty oraz nadać mu nowych walorów wizualnych.

Czym jest oświetlenie architektoniczne?

Na samym początku trzeba podkreślić, że oświetlenie architektoniczne znacząco różni się od oświetlenia wewnętrznego. Jego celem nie jest umożliwienie wykonywania działań na terenie obiektu lub przyciąganie uwagi, ale ukazanie budynku w odmiennym świetle niż prezentowany jest on w ciągu dnia.

Istnieje pewien podstawowy podział, który segreguje oświetlenie architektoniczne na:

• historyczne – budowle i budynki z epoki o historycznym znaczeniu,
• współczesne – nowoczesne projekty architektoniczne i przemysłowe,
• otoczenie – parki, tereny rekreacyjne i obiekty wodne.

Każdy z projektów, niezależnie od rodzaju budowli, musi cechować chęć wydobycia piękna bryły przy jednoczesnym uwzględnieniu pełnionej przez dany obiekt funkcji. Zadaniem oświetlenia architektonicznego jest jednak nie tylko uwydatnienie tego wizerunku, ale również wykorzystanie wysokich parametrów świetlnych bezpiecznych dla użytkowników obiektu.

Sam projekt rozpoczyna się od koncepcji światła, a nie wyboru konkretnych opraw. Idea wiąże się ze stworzeniem atrakcyjnego wyglądu budynku oraz przekazaniem za pomocą światła jego przesłania i znaczenia. Przy konkretnym wyborze elementów w instalacji należy wziąć pod uwagę szereg zmiennych. Możemy je podzielić na dwa czynniki – funkcyjne i emocjonalne. Czynniki „funkcyjne” dotyczą fizycznej i operacyjnej charakterystyki oświetlenia, a czynniki „emocjonalne” wpływają na ocenę oświetlenia przez użytkownika i są odbierane subiektywnie.

Planując oświetlenie architektoniczne zewnętrzne, należy ustalić główną stronę, z której będzie oglądany obiekt. Kierunek padania światła musi się różnić od kierunku patrzenia – inaczej będą widoczne cienie lub dojdzie do spłaszczenia, zamiast podkreślenia detali obiektu.

Natężenie światła równa się ilości światła, które pada na powierzchnię. Pod uwagę trzeba wziąć również luminancję, czyli światło odbite od powierzchni oraz współczynnik odbicia światła, który wpływa na postrzeganie przez nas jaskrawości. Przyjęte zostały ogólne wytyczne stosowane przez branżę, m.in. odnośnie do zalecanej luminancji i natężenia oświetlenia zależnie od strefy środowiskowej, w której obiekt się znajduje.

Efekt widzialny, jaki wywoła oświetlenie architektoniczne, zależny jest od rodzaju powierzchni, od której światło będzie się odbijać. Ciemne i chropowate powierzchnie wymagają więcej światła niż jasne i gładkie. Zupełnie inaczej sytuacja wygląda przy kolorystyce powierzchni. Lampy architektoniczne charakteryzują się różnym czynnikiem oddawania barw np. monochromatyczne oprawy lub te o wąskim zakresie barw, ukażą nam tylko niektóre kolory widoczne na obiekcie. Dlatego istotne jest zastosowanie białych źródeł światła, jeśli zależy nam na oddaniu rzeczywistych kolorów.

Ostatnimi czasy na popularności zyskały diody LED. Cechuje je natychmiastowy zapłon, długa trwałość, wysokie parametry świetlne, bardzo dobre oddawanie barw, energooszczędność. Nowoczesne technologie oraz inteligentne systemy sterowania oświetleniem LED pozwalają również na kontrolowanie rozsyłu światła lub ściemniania.

Wskazane jest stosowanie oświetlenia ciepłego do materiałów o ciepłych kolorach, a zimnego przy tworzywach o zimnym odcieniu. Przy współczynniku oddawania barw, którego skala waha się pomiędzy 0 a 100, parametry powinny sięgać 80 albo wyżej, aby kolor został wiernie oddany, dzięki czemu sceneria będzie wyglądać naturalnie.

Użycie mocnych kolorów pozwoli jeszcze bardziej podkreślić charakter budynku, a przy łagodniejszych barwach wprowadzona zostanie subtelna aura. Stosując różne źródła światła, uzyskamy kontrasty, które wskażą nam różnicę pomiędzy dwoma częściami przestrzeni.

Tutaj w grę wchodzi interakcja budynku z otaczającym go otoczeniem. W celu uwydatnienia danego obiektu należy szczególną uwagę zwrócić na luminancje, które muszą być zharmonizowane z jaskrawością strefy.

Rozsył światła związany jest z rodzajem odbłyśnika. Okrągły wykorzystywany jest do uwydatnienia z daleka jednego elementu. Prostokątny zakrzywiony emituje wiązkę asymetryczną i nadaje się do naświetlania dużych powierzchni. Niestety, ograniczenia spowodowane miejscami montażu wymuszają użycie dodatkowych opraw, tak aby efekt końcowy był zadowalający.

Za pomocą podświetlenia i cienia możemy uzyskać w scenerii efekt kontrastu. Tworzy się go dzięki odpowiedniemu kierunkowi wiązki światła oraz natężeniu. Gra światła i cienia sprzyja wyróżnieniu się danego budynku. Warto wykorzystać również kontrasty na zasadzie kolorów.

Lena Lighting to uznany producent oświetlenia dostarczający wysokiej jakości produkty z takich obszarów jak oświetlenie biurowe, przemysłowe czy architektoniczne. Nasza firm odpowiedzialna jest za projekt iluminacji budynku Wydziału Architektury Politechniki Poznańskiej. Od samego początku towarzyszyła mu idea proekologiczna, w której efekcie powstał jeden z najnowocześniejszych i energooszczędnych obiektów w tej części świata. Niski pobór energii uzyskany został, dzięki wykorzystaniu wydajnych opraw ze zintegrowanym panelem LED. Sama realizacja składała się z dwóch etapów. W trakcie pierwszego z nich wykorzystane zostały oprawy zewnętrzne, na których zamontowano 16 lamp z indywidualnie dopasowanym kątem świecenia. W drugiej fazie, do górnej części budynku użyte zostało oświetlenie architektoniczne zewnętrzne w postaci systemu opraw zewnętrznych o szerokim rozsyle, który wywołał efekt zalewu światła o specjalnym chabrowym kolorze.